Szanowni Państwo,
Z przyjemnością prezentujemy najnowsze monografie pracowników Zakładu Systemów Bezpieczeństwa, które powstały w ramach realizacji projektu badawczego PBS, którego kierownikiem był dr hab. Jerzy Zalewski.
Aneta Krysowaty, Janusz Świniarski – Bezpieczeństwo w „społeczeństwie nadzoru”
Zasadniczą teoretyczną płaszczyzną rozważań zawartych w niniejszej monografii, jest koncepcja społeczeństwa dyscyplinarnego (nadzorowanego) Michela Foucaulta. Autor w dziele „Nadzorować i karać” posłużył się Panoptykonem – projektem „więzienia doskonałego” autorstwa Jeremy’ego Benthama. W Panoptykonie nadzór dokonywał się mimowolnie i bezustannie przez oddzielenie widzących (strażników) od widzianych (osadzonych).
Istotą współczesnego Panoptykonu, jest omnipotentne państwo, które w sposób często niezrozumiały dla przeciętnego człowieka, stosuje techniki i narzędzia nadzoru oraz inwigiluje obywateli. Powszechne nadzorowanie oraz kontrola instytucji, także tych prywatnych, sprawowane na rzecz bezpieczeństwa jednostki i społeczeństw oraz interesów otoczenia biznesu, stały się nieodłącznym elementem życia. Przesłanką, służącą legitymizacji tych działań, jest przede wszystkim potrzeba zapewnienia bezpieczeństwa. Uzasadnia ona każdy przejaw kontroli, częstokroć kosztem prywatności i wolności jednostki. Nadzór sam w sobie nie jest zjawiskiem negatywnym. Konsekwencje jego działania zależą od tego, kto zawłaszcza prawo do jego stosowania i przeciwko komu zostaje użyty. Chociaż słusznie kojarzy się z orwellowską wizją świata, jego narzędzia stosowane są również dla wygody i usprawnienia życia. Nadzór bowiem może być zarówno wartością, jak i pułapką, w której zatracona zostaje oświeceniowa zdobycz, jaką jest prawo jednostki do wolności, prywatności, informacji nieograniczonej interesami partykularnych grup czy państw stosujących politykę strachu.
Paweł Kawalerski, Janusz Świniarski – Drogi i bezdroża securitologii
Niniejsza monografia adresowana jest do coraz liczniejszego grona badaczy bezpieczeństwa i rekomenduje jego badanie w perspektywie securitologicznej osadzonej w filozofii bezpieczeństwa i cybernetyce społecznej. Autorzy czerpiąc zarówno z metod filozoficznych (metoda semiotyczna, metoda fenomenologiczna) jak i przede wszystkim z takich nauk jak cybernetyka i teoria systemów, posługują się ich twierdzeniami i językiem. Tym sposobem budują i wykładają nowoczesną securitologie w oparciu o twierdzenia i terminy zapożyczone z logiki informacyjnej oraz teorii systemów autonomicznych. Zapożyczają, powielają i starają się adaptować ich kategorie, które jednocześnie próbują ukonkretniać w odniesieniu do podstawowego problemu jakim jest bezpieczeństwo wiązane z taką pieczą, kontrolą i nadzorem oraz sterowaniem, które pozwalają na trwanie, przetrwanie i rozwój oraz doskonalenie dowolnego systemu. Takie podejście badawcze wynika z metodologicznego założenia, że sądy o pewnej nauce nie mogą być rozważane w języku tej nauki, lecz w jej metajęzyku, zwanym także „metanauką”. Jednocześnie starają się wykazać, że to właśnie program badawczy filozofii bezpieczeństwa i cybernetyki społecznej może stanowić metanaukę w stosunku do securitologii i tworzyć pomost łączący dyscypliny ogólne i abstrakcyjne oraz dyscypliny szczegółowe i konkretne. Perspektywa ta zdaje się zbliżać zróżnicowane badania bezpieczeństwa do paradygmatu nauki o walorach wiedzy o wysokim usystematyzowaniu logicznym, uteoretycznieniu i mocy eksplanacyjnej oraz prognostycznej i wysokim stopniu ścisłowści oraz pewności itd. (schemat Poppera). Zbliżanie to pozwala porzucać etap wiedzy często potocznej i rozmytej o bezpieczeństwie, jej aporie i niski stopień ścisłości oraz słabe uzasadnienie. Tym samym pozwala zbliżyć securitologię do nauki bardziej dojrzałej pod względem teoretycznym i metodologicznym.
Justyna Stochaj – Ochrona ludności i obrona cywilna w systemie bezpieczeństw narodowego
Książka poświęcona jest bardzo ważnym i aktualnym zagadnieniom związanym z ochroną ludności. Temat ten jest istotny z uwagi na występujące coraz nowsze rodzaje zagrożeń. Najważniejszą kwestią w przypadku zidentyfikowania zagrożenia, jest podjęcie takich działań, które nie pozwolą mu wystąpić. W sytuacji, gdy zapobieganie się nie powiedzie ważne jest, aby poprzez swoje działania maksymalnie zminimalizować negatywne skutki. Osiągnięcie tego stanu jest możliwe dzięki sprawnie działającemu systemowi ochrony ludności i obrony cywilnej. Rozważania w książce rozpoczęto od analizy Systemu Bezpieczeństwa Narodowego. Pozwoliło to przedstawić związek systemu bezpieczeństwa narodowego z systemem ochrony ludności. Następnie przedstawiono informacje odnoszące się do pojęcia, struktury i systemu ochrony ludności. Zaprezentowano również dane związane z obroną cywilną. Ponadto w książce umieszczono informacje związane z wykrywaniem zagrożeń oraz powiadamianiem, ostrzeganiem i alarmowaniem, planowaniem działań, obowiązkami i edukacją ludności cywilnej, szkoleniami i ćwiczeniami z zakresu obrony cywilnej, bazą magazynową oraz ewakuacją ludności.
Red. nauk.: Natalia Moch, Andrzej Skwarski, Józef Tymanowski – Rosja w procesie wyzwań – między demokratyzmem a autorytaryzmem
U podstaw powstania niniejszej monografii legła wielowymiarowość uwarunkowań leżących u podstaw aktualnego ustroju Federacji Rosyjskiej, charakteryzującego się specyficzną dychotomicznością oraz działań podejmowanych przez to państwo . Monografia prezentuje nowe spojrzenie na wpływ czynników historycznych, politycznych oraz kwestii szeroko pojętego bezpieczeństwa na kształtowanie się ustroju Rosji, w specyficzny sposób balansującego pomiędzy demokracją a autorytaryzmem. Niektóre poruszane kwestie bardzo często z niepokojem każą nam patrzeć na ten kraj wielu kontrastów, szczególnie z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa.
Zaproponowany układ opracowania wynika z przekonania, że sytuacja dzisiejszej Rosji ma swoje umocowanie w historii tego kraju, opartej na trudnych relacjach władzy z poddanymi, jak również czynnikach kulturowych, zwłaszcza religii – prawosławia, utrzymującej państwo i obywateli w uzależnieniu od potęgi wiary. Ważną rolę w balansowaniu między demokracją a autorytaryzmem odgrywa polityka prowadzona przez rosyjskie elity polityczne, zarówno w wymiarze wewnętrznym, jak również w relacjach z innymi państwami. Tym kwestiom poświęcona została część druga. Problematyka zaprezentowana w części trzeciej wynika natomiast z przeświadczenia, że kwestia bezpieczeństwa państwa, zwłaszcza ta – związana z realizacją racji stanu i innych interesów narodowych, często wpływa na sposób rządzenia państwem.
Autorzy monografii wyrażają nadzieję, że stanie się ona źródłem inspiracji do dalszych pogłębionych badań nad problematyką dotyczącą ustroju Federacji Rosyjskiej, zwłaszcza w perspektywie historycznej, politologicznej oraz z punktu widzenia nauk o bezpieczeństwie.
Jerzy Zalewski – Afganistan: misja stabilizacyjna – „wojna kogoś innego” (2001-2019)
Przykład wojny w Afganistanie – niezakończonej – pokazuje jak ideę „misji stabilizacyjnej”, skądinąd potrzebnej w tym kraju, można dostosowywać pod pozorem ewolucji natury konfliktów zbrojnych do funkcji nowych wojen. Początkowo chodziło o wynegocjowane zakończenie kryzysu wywołanego konfliktem etniczno-kulturowym i przejście do nowej sytuacji społeczno-ekonomicznej z udziałem potencjałów power i soft interwenta zewnętrznego. Obecność dwuczynnikowych działań zakłócała logikę misji, którą talibowie afgańscy
i skryminalizowane grypy wykorzystali do zalegalizowania oporu społecznego wobec U.S. Army i sojuszników. Afganistan w latach 2001-2019 stał się widownią zderzenia się struktur siły zbrojnej: „zwartej, monolitycznej regularnej” z rozproszonymi, nieregularnymi formacjami „ceni/zjaw”. Wobec fiaska misji, Zachód zdecydował się na odpowiedź siłową, mimo wniosków z wcześniejszych kampanii afgańskich, w tym interwencji Armii Radzieckiej z lat 1979-1989. Talibowie, strona zepchnięta do defensywy, aby przetrwać skonstruowała program „skupienia rozproszonej polityczności” z udziałem społecznego oporu, legitymizującego działania destrukcyjne wymierzone w czynnik interweniujący. Odtąd nowa wojna tocząca się pod dyktando talibów zaczęła „uwierać” Zachód, który utracił inicjatywę, mimo nasycania przestrzeni konfrontacji nowymi technologiami walki,
np. bezzałogowymi samolotami i kompozytowymi operacjami przeciwpartyzanckimi. Chcąc łagodzić straty wizerunkowe zaczęły pojawić w zachodniej przestrzeni publicznej różne zabiegi mające na celu uzupełniania zakresu deskrypcyjnego konfliktów zbrojnych, chociażby z konieczności: (1) określania ich charakteru w sytuacji równoległego współwystępowania stanu „wielopostaciowej konfrontacji” i „pokojowych dążeń”; (2) definiowania tu i teraz czasoprzestrzeni konfrontacyjnej; (3) sprecyzowania charakteru i zakresu angażowania się państwa narodowego w stosowaniu przemocy i ponoszenia z tego tytułu odpowiedzialności międzynarodowej
a obecnością i skutkami działań new warlordów: pozapaństwowych prywatnych firm wojskowych/ochroniarskich; (4) wpływu „wielokierunkowości” (omni-directionality) przestrzeni działań geopolitycznych, ekonomicznych, wojskowych, społecznych, technologicznych i kulturowych na przebieg konfliktu. Przedmiotowe studium zawiera analizy odnoszące się do takich działań, w efekcie prowadzących m.in. do tego, że prawie dwudekadowy konflikt zbrojny usiłuje się określić „wojną kogoś innego”.
Jerzy Zalewski, Damian Dzierżyński – Wojna informacyjna w odbudowie rosyjskiej mocarstwowości
Rosyjska kultura militarna nakierowana jest na zmiażdżenie wroga przewagą dwutorowej zaczepności z udziałem torów: „dezinformacyjnego” i „energetycznego”, w tym drugim znaczeniu zajęciem/zniszczeniem jego ziemi. Integralnej elementem tej „kultury” jest polityka „sobirannija ruskich ziem”, nawiązująca do ekspansjonizmu Iwana Kality, Dymitra Dońskiego, Iwana Groźnego czy Piotra I skupionego m.in. na inkorporacji północnych wybrzeży Morza Bałtyckiego i umocnienia pierwiastka rosyjskiego na obrzeżach południowych państwa, find out more here. Aneksja Krymu w 2014 r. i wzniecenie konfliktu politycznego, społecznego i militarnego we wschodniej Ukrainie, wskazuje na prawidłowości rosyjskiego tradycjonalizmu geopolitycznego wykorzystującego narzędzia do zacierania różnic między wojną a pokojem, działaniami jawnymi i niejawnymi oraz generowaniem nowego rodzaju niekinetycznych działań w ramach wojen 3.0 i 4.0 generacji. W modelu tym wyróżniają się działania przygotowawcze obejmujące skoordynowane przedsięwzięcia niemilitarne o charakterze politycznym, ekonomicznym, informacyjnym” kampanie medialne z wykorzystywaniem klasycznych i elektronicznych środków adresowanych do wewnątrz i na zewnątrz Federacji Rosyjskiej.
Adam Kołodziejczyk, Jacek Gabriel – Deontologia zawodowa w firmach ochrony osób i mienia
Przyjęty w niniejszej monografii przedmiot badań dotyczący funkcjonowania deontologii zawodowej, w firmach ochrony osób i mienia, ma charakter pionierski i nowatorski w dziedzinie nauk o bezpieczeństwie. Obejmuje zagadnienia związane z: uwarunkowaniami przestrzegania zasad etycznych w tego typu firmach, przestrzeganiem w praktyce versus nieprzestrzeganiem zasad etycznych, kwestią prywatyzacji ochrony i jej skutków, zagrożeniami dla bezpieczeństwa państwa wynikającymi z braku dostatecznej regulacji i kontroli nad sprywatyzowanym rynkiem ochrony obejmującym także wielkie korporacje międzynarodowe. Przedstawione w książce wyniki analiz oraz badań empirycznych mają, obok walorów diagnostycznych i deskryptywnych również walory praktyczne w postaci wniosków i rekomendacji dotyczących poprawy funkcjonowania prywatnych firm ochrony osób i mienia według standardów deontologii zawodowej, zobacz plumbing experts dalej. Zdaniem autorów publikacji tworzenie kodeksów deontologicznych, w tego typu firmach, może w istotny sposób przyczynić się do poprawy ogólnego poziomu świadczonych usług ochroniarskich w Polsce, zmiany opinii na temat funkcjonowania tych firm i, co się z tym wiąże, zwiększenia satysfakcji z pracy wśród wielotysięcznej grupy zawodowej ochroniarzy.
Zapowiedzi monografii:
Red. nauk.: Bogusław Jagusiak, Agata Jagiełło-Tondera, Language policy and security in the 21st century
Bogusław Jagusiak, Agata Jagiełło-Tondera, Język – wyzwania i zagrożenia dla bezpieczeństwa
Red. nauk.: Bogusław Jagusiak, Joanna Lubimow, Współpraca transgraniczna RP i RFN. Teoria i praktyka
Piotr Sienkiewicz, Paweł Kawalerski, Bezpieczeństwo cybernetyczne
Jerzy Stańczyk, Semantyka bezpieczeństwa
Tłumacz Migam